Deel dit artikel..

Aan de buitenkant zie je niets aan ons

28 april, 2025

Hoe het lichaam en hersenen werken ligt nog een enorm breed onwetendheid aan kennis in de medische wetenschap.
In de jaren 80 is al eerder een hersenonderzoek gedaan van patiënten die geboren zijn in het 'verkeerde' lichaam. Uit de hersenscans bleek echter dat hun hersenactiviteit het meest leek op die van het geslacht waarmee de patiënt zich identificeerde. Anders gezegd, het brein van een transvrouw vertoonde meer kenmerken van een vrouwelijk brein, en een transman vertoonde meer kenmerken van een mannelijk brein. Hoewel er in de afgelopen ruim 35 jaar verder geen vervolgonderzoeken zijn gedaan is er wel bewijs dat de geslachtskenmerken van het brein verschillen, omdat de hersen kenmerken vertonen die typisch zijn voor het geslacht dat patiënten zich voelen en overtuigd zijn dat het brein en het lichaam lijnrecht tegenover staat.

Iedere zenuwcel kan ongeveer 5.000 verbindingen maken met andere zenuwcellen. Daarnaast zijn onze hersenen opgebouwd tot 86 miljard zenuwcellen en 1000 miljard gliacellen.

Man of vrouw?

Het eerste verschil tussen mannen en vrouwen ontstaat al bij de bevruchting van de eicel. Op dit punt wordt “besloten” of de bevruchte eicel tot een vrouw of een man uitgroeit. Neemt de spermacel de Y-variant van het geslachtschromosoom mee, dan groeit de bevruchte eicel uit tot een man. Als de spermacel de X-variant meeneemt, dan groeit deze uit tot een vrouw. Dit eerste verschil, het hebben van de Y- of de X-variant zorgt voor de verdere verschillen. Zo produceren de mensen met de Y-variant meer testosteron: het mannelijke geslachtshormoon. Dit hormoon heeft later in de ontwikkeling uitwerking op bijvoorbeeld de vorming van de geslachtsorganen.

Genetische sekse en genderidentiteit

Tijdens de bevruchting is de seksebepaling erg zwart-wit, maar daarna wordt dat complexer. Bij mensen met een androgeen ongevoeligheidssyndroom (AOS) of een congenitale bijnierhyperplasie (CAH) ligt de geslachtsbepaling ingewikkelder; het genetische geslacht past niet helemaal bij de genderidentiteit van de persoon.

In het geval van AOS wordt er wel testosteron geproduceerd, maar reageert het lichaam hier niet op. Daardoor ontwikkelen lichaam en hersenen zich in de vrouwelijke richting, ongeacht het genetische geslacht. Vrouwen met CAH daarentegen, produceren een te hoge dosis testosteron. Onder invloed van deze “overdosis” ontwikkelt de clitoris zich bij deze vrouwen zo sterk dat sommigen als man in de burgerlijke stand worden opgenomen. Slechts twee op de honderd vrouwen met CAH voelt zich man, meestal sluit de genderidentiteit dus wel aan bij het genetische geslacht.

Hermafrodiet (parapluterm Intersekse, Transseksualiteit en Non Binair), veel overeenkomsten.

Terwijl we steeds meer gewend raken aan mensen die niet in standaard hokjes passen, leeft een grote groep Nederlanders nog altijd met een geheim. Ze zijn geboren met een lichaam dat anders is dan we gewend zijn bij man of vrouw. Soms is dat meteen bij de geboorte te zien, het is dan niet duidelijk of er een jongen of meisje geboren is. Veel vaker zie je aan de buitenkant niks. Dan zit de variatie van binnen en komt het pas later aan het licht.

In de medische wereld verwijst de term Hermafrodiet naar een uiterst zeldzame aandoening waarbij iemand zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsklieren heeft, zoals zowel testes als eierstokken. Hoewel dat op het eerste gezicht misschien duidelijk klinkt, brengt het complexe vragen met zich mee over geslachtsbepaling, identiteit en medische keuzes. Het menselijk lichaam laat zich namelijk niet altijd in simpele categorieën indelen.

Daarnaast is er de term pseudo-hermafrodiet, die vaker voorkomt. Hier gaat het om mensen die óf mannelijke óf vrouwelijke geslachtsklieren hebben, maar van buiten gemengde of onvolledig ontwikkelde geslachtskenmerken vertonen. Hoe bepaalt de medische wetenschap dan het geslacht? En hoe gaan betrokkenen om met de keuzes die soms al vroeg in het leven gemaakt moeten worden? Het is een ingewikkeld samenspel van biologie en persoonlijke beslissingen, waar we verder in duiken om het volledig te begrijpen.

Wat betekent hermafrodiet in medische termen?

In de natuur komen hermafrodieten in verschillende vormen voor. Denk aan slakken of bepaalde vissen die beide geslachtsorganen hebben en zichzelf kunnen voortplanten. Maar bij mensen is het anders. De medische term hermafrodiet verwijst naar individuen die zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsklieren hebben. Dit betekent dat ze tegelijkertijd testes (mannelijke geslachtsklieren) en ovaria (vrouwelijke geslachtsklieren) bezitten. Dit is geen “half-man, half-vrouw” mysterie, maar bij mensen eerder een zeldzame medische aandoening is. Het is niet zo vreemd dat er gedacht wordt dat de mens nu eenmaal uit een man of vrouw bestaat, en wellicht klopt dat ook maar er zijn genoeg mensen die het anders ervaren. Binnen de parapluterm wordt daar heel verschillend naar gekeken en ervaren. We zijn namelijk niet allemaal hetzelfde.

Echte menselijke hermafrodieten zijn buitengewoon zeldzaam.

Artsen en biologen hebben slechts enkele gevallen gedocumenteerd in de geschiedenis, en deze aandoening roept vaak ethische, sociale en medische vragen op. Hoe bepaal je iemands geslacht in een wereld die grotendeels is ingedeeld in mannen en vrouwen? Dat is waar de wetenschap binnenkomt.

Het verschil tussen hermafrodieten en pseudo-hermafrodieten

Dan is er nog een verwarrende term: pseudo-hermafrodiet. Hoewel dit misschien lijkt op een subtiele semantische nuance, is het verschil behoorlijk significant. Een pseudo-hermafrodiet heeft óf mannelijke (testes) óf vrouwelijke (ovaria) geslachtsklieren, maar de uiterlijke geslachtskenmerken kunnen gemengd of onvolledig ontwikkeld zijn. Denk aan iemand met mannelijke chromosomen en testes, maar die wordt geboren met een vagina-achtig genitaal. Of andersom: een persoon met vrouwelijke chromosomen en eierstokken, maar met een deels ontwikkelde penis.

Het belangrijkste om hier te begrijpen is dat pseudo-hermafrodieten maar één soort geslachtsklier hebben, in tegenstelling tot hermafrodieten die er beide hebben. De geslachtsorganen kunnen echter een andere indruk wekken, wat verwarring schept en medische begeleiding vereist.

Het genetische mysterie: hoe wordt het geslacht vastgesteld?

Het vaststellen van iemands biologische geslacht kan behoorlijk ingewikkeld zijn als het niet direct duidelijk is bij de geboorte. Traditioneel gebruiken artsen verschillende methoden om dit te bepalen. De eerste stap is vaak een chromosoomonderzoek. Je kent misschien de termen XY en XX: ze geven het geslacht van iemand aan. Mannen hebben doorgaans XY-chromosomen en vrouwen hebben XX-chromosomen. Maar de natuur houdt zich niet altijd aan deze regels.

Bepalen chromosomen je geslacht?

*Info van het internet

Het korte antwoord is nee. Maar het blijft voor veel mensen moeilijk te begrijpen. Hoe zat het ook alweer met die chromosomen? En hoe kunnen we sekse beter uitleggen in lesmateriaal van scholen en universiteiten? In dit artikel wordt niet alleen de complexiteit van geslachtsdifferentiatie uitgelegd, maar wordt ook ingegaan op de problematische definitie van ‘man’ en ‘vrouw’. De conclusie is dat de gehele maatschappij anders over sekse en gender moet gaan denken en dat organisaties die seksediversiteit belangrijk vinden moeten samenwerken met andere organisaties voor wie de definitie van man en vrouw relevant is.

Drie belangrijke voorwaarden?

Toen de ‘geslachtschromosomen’ ontdekt werden en duidelijk werd dat ‘alle’ vrouwen XX-chromosomen hebben en ‘alle’ mannen XY-chromosomen, werd al snel geconcludeerd dat het Y-chromosoom verantwoordelijk is voor devermannelijking. Iets té snel, eigenlijk. Later werd ontdekt dat het SRY-gen een rol speelt. SRY staat voor Sex determining Region of Y. Dit is een heel klein stukje van het Y-chromosoom – pakweg 1/65.000ste van het complete Y-chromosoom. Dus toch het Y-chromosoom? Nee, want later werd ontdekt dat een heel stel andere genen ook een rol spelen. Sommige van die genen zijn onderdeel van het X-chromosoom, maar ook op de 22 andere chromosoomparen zijn genen te vinden die de ontwikkeling tot man of vrouw kunnen beïnvloeden.

De werking van een gen kan anders zijn dan verwacht als een aantal baseparen (de AT- en CG-combinaties waaruit een DNA-streng is opgebouwd) ontbreken, onverwacht andere informatie bevatten of juist dubbel aanwezig zijn.

Maar zelfs als al deze genen precies volgens het boekje zijn aangelegd, functioneren ze alleen als de juiste hormonen worden aangemaakt. De relatie tussen genen en hormonen is als die tussen sloten en sleutels: je hebt het juiste slot en de juiste sleutel nodig om een gen ‘aan het werk te zetten’.

Hoewel testosteron en oestrogeen door veel mensen nog steeds respectievelijk ‘het mannelijke hormoon’ en ‘het vrouwelijke hormoon’ worden genoemd, is de werkelijkheid ingewikkelder. Dat blijkt al uit het feit dat zowel mannen als vrouwen zowel mannelijke als vrouwelijke hormonen aanmaken, al is het in andere verhoudingen. Deze hormonen worden via een aantal tussenstappen met behulp van eiwitten gemaakt uit cholesterol. Als één van de benodigde eiwitten ontbreekt, wordt het proces onderbroken: een hormoon wordt niet of minder aangemaakt en het van dat hormoon afhankelijke gen zal niet of minder werken.

Behalve genen die anders zijn samengesteld dan verwacht en hormonen die niet of onvoldoende worden aangemaakt, kan het ook nog gebeuren dat een chromosoom helemaal verdwijnt of dat er juist een extra chromosoom bijkomt. Dat is bijvoorbeeld het geval bij het Syndroom van Turner waarbij een X- of een Y-chromosoom kort na de bevruchting letterlijk verdwijnt, en het Syndroom van Klinefelter waarbij iedere cel behalve een Y-chromosoom twee of meer X-chromosomen heeft.

Wie zegt ‘XX = vrouw, XY = man’, gaat dus uit van drie voorwaarden:

Een flink aantal genen moeten allemaal volgens het boekje worden aangelegd.

Androgenen (‘mannelijke hormonen’) en oestrogenen (‘vrouwelijke hormonen’) moeten in de juiste hoeveelheid, de juiste verhouding en vaak ook nog op het juiste tijdstip aanwezig zijn.

Er moeten precies twee geslachtschromosomen aanwezig zijn.

In een op de 90 mensen is dat niet het geval. In de meeste gevallen merken die mensen daar zelf weinig van.

*Einde

Een van de meest eenvoudige manieren om chromosomen te bestuderen, is via een uitstrijkje van cellen uit het wangslijmvlies. Dit klinkt misschien als iets uit een detectiveverhaal, maar het geeft wetenschappers waardevolle inzichten in de genetische opbouw van een persoon. Als dat geen duidelijk antwoord geeft, kunnen artsen een microscopisch onderzoek uitvoeren op de geslachtsklieren. Dit betekent dat ze een klein stukje weefsel wegnemen om te kijken of het gaat om testes of ovaria.

Beslissingen die levens veranderen

Als je je voorstelt dat je als kind geboren wordt met een geslachtsontwikkeling die niet in een van de gebruikelijke hokjes past, begrijp je misschien hoe ingewikkeld het is voor ouders en artsen om beslissingen te nemen. Vaak proberen ze al in een vroeg stadium te bepalen hoe een kind zal opgroeien: als jongen of als meisje. Maar dit is geen simpele keuze. Het gaat over fysieke, psychologische en sociale overwegingen. Wat gebeurt er als een kind later in zijn of haar leven een andere identiteit ontwikkelt? Dit brengt ethische vragen met zich mee.

Sommige pseudo-hermafrodieten moeten op volwassen leeftijd een keuze maken. Welke identiteit past het beste bij hen? Willen ze een geslachtsbevestigende operatie ondergaan? Dit zijn geen eenvoudige beslissingen. Het kiezen van een geslacht kan gepaard gaan met plastische chirurgie om bepaalde geslachtskenmerken te accentueren. Maar dit is geen verplichte route: elke persoon is vrij om te kiezen of ze al dan niet medische interventies willen.

Sociale en emotionele impact

De sociale en emotionele aspecten van het opgroeien als hermafrodiet of pseudo-hermafrodiet zijn vaak uitdagender dan de medische kant. Onze samenleving heeft de neiging om alles in categorieën te plaatsen, en de meeste van ons hebben strikte ideeën over wat mannelijk of vrouwelijk is. Maar voor mensen met een intersekse, transseksuelen en non binaire aandoening – de moderne en inclusievere term voor pseudo-hermafrodieten – is het leven allesbehalve zwart-wit. Velen moeten omgaan met onwetendheid en stigma, wat kan leiden tot gevoelens van isolement of verwarring over hun identiteit.

Je kunt je voorstellen dat het belangrijk is om een ondersteunend netwerk te hebben van familie, vrienden en medische professionals. Psychologische hulp kan cruciaal zijn om deze mensen te helpen zich op hun gemak te voelen met wie ze zijn, en om hen te begeleiden bij eventuele beslissingen die ze later in hun leven nemen.

Wat is intersekse eigenlijk?

De term intersekse wordt tegenwoordig vaak gebruikt om deze complexe aandoeningen te beschrijven zonder te focussen op mythologische of verouderde medische terminologie. Intersekse verwijst naar een reeks variaties waarbij de anatomie of chromosomen van een persoon niet overeenkomen met typische definities van mannelijk of vrouwelijk. Dit begrip erkent dat geslacht een spectrum is, en geen binaire keuze of iets psychisch tussen de oren zit. Binnen de transseksualiteit-groep wordt er vaak gedacht dat het brein niet aansluit bij het lichaam, maar zover we weten zien we soortgelijke overeenkomsten als het niet volgroeit zijn van de penis bij transvrouwen (geboren als man) op volwassen leeftijd. Vergroting van de clitoris bij transmannen (geboren als vrouw), meer lichaamsbeharing etc. Zowel bij Intersekse, transseksualiteit en non binaire personen zien we niets aan de buitenkant, maar het brein werkt nu eenmaal anders als in het standaard hokje man of vrouw.

Biologisch geslacht is veel complexer dan simpelweg man of vrouw. De verhalen van hermafrodieten en pseudo-hermafrodieten maken duidelijk dat de natuur niet altijd binnen strakke hokjes past. Dit vraagt om een genuanceerd begrip. Geslacht is een spectrum, en het respecteren van de unieke ervaringen van mensen met deze aandoeningen is essentieel voor hun welzijn en voor onze samenleving als geheel. Om deze reden staan mensen zoals wij die geboren zijn met een aandoening er heel verschillend in. De 1 vind het prettig dat er een label en een paraplu term is en de ander heeft er een allergie tegen, want aan de buitenkant is het niet altijd te zien.

Zelfbeeld

Zo staat ieder er ook op zijn/haar eigen manier in. De 1 ervaart het als een aandoening en de ander juist weer niet. Zo is de 1 dankbaar dat er labels zijn gekomen onder een parapluterm en de ander niet. Er is bijvoorbeeld nog weinig onderzoek hoe het menselijke lichaam en de hersenen werkt op tussen-sekse personen. De 1 noemt zich oud transgender (vorig leven voor de operaties omdat het lichaam sowieso niet te vergelijken was als een 'normaal lichaam'). Een penis is bijvoorbeeld niet goed ontwikkeld. Of de eierstokken functioneren niet goed, of de baarmoeder is niet goed aangelegd. Genderidentiteit is hierbij ook niet altijd goed te voorspellen. Ouders willen na de geboorte vaak wel duidelijkheid; is het een meisje of een jongen? En ouders wensen ook vaak een operatie als de genitalia niet typisch vrouwelijk of mannelijk zijn. Dit is begrijpelijk want deze variaties zijn niet goed bekend en ouders zijn bang voor stigmatisatie. Dat vraagt om een zeer zorgvuldige begeleiding van de ouders en het kind. Er is echter toenemend discussie over vroege operatie aan de geslachtsdelen.’

De 1 voelt zich goed bij intersekse, Hermafrodiet en de ander voelt zich volledig straight of non binair. Je hoeft niet per se geslachtskenmerken van zowel de vrouw als de man te hebben. Het kan soms zo voorkomen, maar heel vaak ook niet.

Er zou veel meer bekendheid moeten komen. De samenleving heeft een bepaald beeld gevormd wat niet helemaal overeenkomt met de werkelijkheid. Het komt niet altijd positief over wat de media ervan maakt. Door onwetendheid merken we ook afkeer, discriminatie aan tegengeluiden en vooroordelen, bijvoorbeeld over kinderen. De grote massa bevolking denkt niet verder na dat er kinderen worden geboren met een vagina en een balzak bijvoorbeeld. Dat ouders moeilijke keuzes moeten maken naar welk geslacht en welke hormonen je kind gaat gebruiken staat de grote menigte totaal niet bij stil. Mensen hebben vooroordelen en schrikken over het feit 'pubertijd rem blokkers' omdat het nieuws eenzijdig is. Een parapluterm kan duidelijkheid geven maar ook voor veel ruis, vooroordelen en onwetendheid zorgen.

Ook in Nederland zijn er helaas politieke partijen die zich negatief uitlaten over transgenders, transseksualiteit, non binaire en intersekse-personen, of simpelweg ontkennen dat we er zijn. Het beeld wat van ons geschetst wordt is, we hebben allemaal roze, blauw, paars haar en waaien met een regenboog vlaggetje de wereld in om aandacht. Aan ons de taak om de maatschappij duidelijk te maken dat er per individu verschillend naar gekeken wordt: er is in elke samenleving diversiteit en ook geslachtelijke diversiteit.’

BART

Begeleider gehandicaptenzorg (47)

Ik mocht gewoon op ballet

Intersekse in de familie

Mijn moeder heeft een zus die intersekse is. Bij mijn tante was als kind niet duidelijk of ze jongen of meisje was. Bij mij was er geen twijfel over mijn geslacht, al ziet het er wel anders uit dan bij de meeste andere mannen. Omdat mijn moeder had gezien hoe mijn tante had geleden, ging ze er bij mij luchtig en open mee om.

Ballet

Als kind kende iedereen mij als een jongetje dat graag met poppen speelt en knutselt. Ik kreeg met Sinterklaas gewoon een bedje voor mijn pop. Dat had mijn opa gemaakt. Mijn moeder zei altijd: ‘Je mag zijn wie je bent.’ Toen mijn broertjes op voetbal gingen, opperde mijn moeder dat ballet misschien wel wat voor mij was. Dat klopte; tot mijn twaalfde heb ik op klassiek ballet gezeten.

Afwijzing van vader

Mijn vader ging er anders mee om. Een jongen op ballet? Daar had hij niks mee. Mijn ouders waren gescheiden maar hij heeft me flink afgekeurd. Je moest in zijn ogen ‘gewoon normaal’ doen. Want anders werd er over je gepraat. Zijn houding heeft meer schade aangericht dan het afwijken van de norm.

Gek op kinderen

Het woord intersekse kende ik als kind niet, dat werd niet gebruikt. Wel ging ik vaak naar het ziekenhuis voor controles, en op mijn tiende hoorde ik van een arts dat ik geen kinderen kan krijgen. Ik was destijds altijd in de weer met kleine kinderen en ik besefte heel goed wat die onvruchtbaarheid betekende. Ik moest enorm huilen en ik hoor mijn moeder nog zeggen: ‘Er zijn ook andere manieren om kinderen te krijgen.’ Uiteindelijk is het er niet van gekomen, en daar heb ik vrede mee.

Gek op kinderen

(G)een meisje

Ik zag laatst een video-opname van mezelf toen ik elf was en trucjes deed met vriendinnen. Daarna belde ik in tranen mijn moeder op en zei: ik was gewoon een meisje. Dat riep weer een jeugdherinnering op aan een gesprek in het ziekenhuis over hormonen. Eerst wilde de dokter apart met mijn moeder praten en dat duurde voor mijn gevoel wel drie uur. Daardoor werd ik bang dat het echt helemaal niet goed zat, en ik moest enorm huilen. Daarna werd mij gevraagd of ik liever een meisje wilde zijn. Mijn ‘nee’ was heel stellig. Echt niet! Mijn vader zag me al aankomen! Ik vind het nog steeds heel verdrietig dat ik niet kon zijn wie ik was. Overigens voel ik me nu prima in het lichaam dat ik heb. Voor mij maakt het niet zoveel uit wat ik ben. Je kunt als man dingen doen die vrouwen ook leuk vinden. En andersom geldt dat ook.

Puberteit

In de puberteit was ik trouwens wél bezig met de vraag wie of wat ik was. Ik realiseerde me ineens dat ik kwetsbaar was voor uitsluiting omdat ik buiten de norm viel. Ik zwom en sportte graag, maar het omkleden vond ik vreselijk. Dus ik verzon van alles om eronderuit te komen: zwemtas vergeten, bus gemist. Als ik nu ga zwemmen ben ik nog steeds bezig met de vraag of mensen iets zien. Dat gaat niet meer weg.

Taboe

Een kleine piemel hebben is een groot taboe in onze maatschappij. Op tv, radio, internet hoor je er grapjes, sneren en opmerkingen over. En die doen pijn bij mensen waar het op slaat. Al maak ik er tegenwoordig zelf ook grapjes over. Op mijn werk bijvoorbeeld. Dan zeg ik: Ach, wie ben ik? Ik mag niks zeggen, mijn piemel is te klein. Met zelfspot kom je een heel eind. Tegelijk blijft de onzekerheid. Die heeft zich verspreid over mijn hele zijn, mijn hele lijf, mijn hele doen en laten. Het krijgt macht over je.

Klaar ermee

Hoe ik dan toch zo sterk en vrolijk overkom? Ha! Die kanten zitten ook in me. En die zijn de laatste jaren komen bovendrijven. Zo rond mijn veertigste had ik zoiets van: nu ben ik er klaar mee. Negatieve opvattingen over mezelf schudde ik resoluut van me af. Hoe leg ik dat uit; ik weigerde ze gewoon nog te geloven. Nee, ik ben geen loser. Nee, ik ben geen bangerik. Nee, ik ben geen…. vul maar in. Nee! Er ging een knop om. En ik volgde therapie. Nu gaat het heel goed met mij.

Ket

kunstenaar en voormalig docent handvaardigheid (81)

Mijn vriend noemt mij een kunstwerk

Schuilnaam

Ik speelde in een toneelstuk over intersekse: X Y WE, van Marleen Hendrickx die ook intersekse is. Maar ik deed dat niet onder mijn eigen naam, en eerder wilde ik ook dit interview onder een schuilnaam doen, bij een geanonimiseerde foto. Ik vind openheid zo belangrijk, maar zelf durfde ik niet. Toch heb ik op de valreep besloten mijn echte naam te gebruiken en opnieuw op de foto te gaan. Volledig herkenbaar. De kogel moest maar eens door de kerk. Het was: nu of nooit.

Schande

Als tieners kregen mijn zus en ik te horen dat we geen kinderen konden krijgen. Van mijn moeder mochten we er met niemand over praten. Het was namelijk een schande om onvruchtbaar te zijn. Ze was ook bang dat ik lesbisch zou worden omdat geen man met mij zou willen trouwen – ooit was de verloving van haar zus afgebroken toen uitkwam dat zij onvruchtbaar was. Mijn moeder wilde ons hiervoor behoeden. In onze familie is onvruchtbaarheid in 120 jaar bij negen vrouwen voorgekomen.

Champagne

Die geheimhouding heeft zwaar op me gedrukt. Als ik er dan toch iets over had gezegd tegen vriendinnen, voelde ik me vreselijk schuldig. Ik had behoefte om erover te praten omdat ik zoveel vragen had. Over onvruchtbaarheid maar ook over vrouwelijkheid. Ik zag er jongensachtig uit: lang, dun en ik had twee kleine erwtjes. Ik wilde weten hoe ik me als vrouw moest gedragen, hoe ik jongens moest benaderen. Ik was als tiener verliefd op mijn docent Nederlands en hem nam ik in vertrouwen: ik word niet ongesteld en kan geen kinderen krijgen. ‘Godverdomme’, riep hij uit. Voor mij is dat ene woord, die blijk van erkenning, zo belangrijk geweest dat ik hem tientallen jaren later heb opgespoord en hem een fles champagne heb gebracht.

Herkenning

Op mijn veertigste las ik in de Volkskrant een interview met gynaecoloog Eylard van Hall. Hij had het over vrouwen met testiculaire feminisatie, later AOS genoemd: Androgeen Ongevoeligheids Syndroom. Hij omschreef de symptomen: onvruchtbaarheid, niet ongesteld worden, liesbreuken, geen baarmoeder, geen lichaamsbeharing en geen zweetgeur. Ik herkende mezelf. Voor het eerst had het een naam.

Vrouwelijk

Bij AOS hoort ook dat je onderontwikkelde testikels hebt in de buikholte. Die zijn er bij mij uitgehaald omdat men toen nog dacht dat ze een verhoogd risico op kanker gaven. Achteraf gezien was dat waarschijnlijk niet nodig geweest. Die testes geven geslachtshormonen af, en als ze weg zijn moet je levenslang pillen slikken. Het was een schok om te horen van die testes in mijn buik. Ik deed enorm mijn best om in alles een vrouw te zijn en te blijven. Het was toen mode om mannencolberts te dragen, daar ben ik direct mee gestopt. Ik heb jaren therapie gehad om mezelf te accepteren.

Jonge generatie

Ik heb regelmatig contact met jonge mensen die intersekse zijn. Ook voor hen is het moeilijk omdat zo weinig mensen weten dat intersekse bestaat. Maar gelukkig komen sommigen ermee naar buiten. Dat vind ik zo belangrijk. We moeten ophouden met mannen en vrouwen te zien als twee prototypes. Sekse is een heel scala van variaties. 1 op de 90 mensen heeft een lichaam dat niet helemaal het een of het ander is. Als ik was opgegroeid met die kennis dan was het zoveel makkelijker geweest. Maar ik wist tot mijn veertigste helemaal niks.

De I in LHBTQIA+

De I van intersekse staat in de lettercombinatie LHBTQIA+. Ik ben het daar niet mee eens. Door wat ik heb meegemaakt voelt intersekse als een aandoening en dat zijn al die andere ‘letters’ niet. Mijn vriend vindt dat de I wel in het rijtje thuishoort. Hij zegt: ‘Jullie hebben allemaal te maken met stigma en taboe en voeren eenzelfde strijd om acceptatie.’

Relaties

Mijn moeders angst dat ik niet aan de man zou komen is ongegrond gebleken. Ik trouwde en na het overlijden van mijn man had ik nieuwe relaties. Na de eerste keer vrijen vertel ik wat er met me aan de hand is. Het is voor de mannen in mijn leven geen probleem geweest. Mijn huidige vriend noemt mij een kunstwerk. Wel heb ik erg geleden onder mijn kinderloosheid. Maar ik vind mezelf niet zielig, dat weiger ik. Ik ben nieuwsgierig en leergierig van aard. En als kunstenaar was de kinderloosheid ook een belangrijke bron voor mijn werk, waar ik veel mensen mee geraakt heb. Daar prijs ik mezelf dan toch gelukkig mee.

Mila (3)

Moeder Janis: Geen probleem dat Mila anders is

Juf inlichten

Tanguy (27, ondernemer): Mila is net drie geworden en gaat binnenkort naar school. Omdat je aan de buitenkant niks bij haar ziet, hadden we eerst het plan om haar intersekse zo lang mogelijk te verzwijgen tegen de juf. Maar we hebben de school toch ingelicht. We stonden erbij stil dat intersekse heel onbekend is, dat de meeste mensen nog altijd denken dat de wereld bestaat uit alleen mannen en vrouwen. Wij wilden voorkomen dat tijdens de lessen dit soort informatie overgebracht zou worden en dat Mila dan denkt: huh, en ik dan? De juf reageerde heel goed. Ze zou andere leerkrachten ervan op de hoogte brengen en er in de lessen rekening mee houden.

Operatie

Janis (26, ondernemer): Wij praten erover waar ze bij is. Dus ze zal opgroeien in de wetenschap dat ze intersekse is. In de puberteit moet ze sowieso hormonen gaan slikken om fysiek volwassen te worden. Het weefsel dat normaal gesproken tot eierstokken of testikels uitgroeit en in de puberteit geslachtshormonen gaat afscheiden is bij haar verwijderd. Er zou kanker in kunnen komen volgens de artsen. Vlak voor die operatie werd ons gezegd dat we zelf mochten kiezen. Maar ook dat het belangrijk was om die klier wel weg te halen, en dat de meeste andere ouders in dezelfde situatie daar ook toe overgaan.

Puberteit

Janis: Met de medicatie die ze straks moet nemen zit ik wel in mijn maag. Ik vind het vervelend dat ze hormonen zal gaan slikken. En ik vraag me nu achteraf af of we Mila wel hadden moeten laten opereren. Ik weet inmiddels dat bij sommige intersekse personen de klier blijft zitten. Hun lichaam komt dan op een natuurlijke wijze in de puberteit, omdat die klier toch geslachtshormonen afgeeft.

Tanguy: Ik maak me daar niet druk om. Die operatie is gedaan en niet meer terug te draaien. En die medicatie gaat pas over een lange tijd spelen. Ik wil genieten van de zorgeloze periode dat ze nog klein is.

NIPT-test

Janis: Ik wil me juist graag goed voorbereiden en inlezen. Zodat ik niet weer achteraf met vragen zit van: had het wel gemoeten? Dan denk ik aan de onderzoeken tijdens de zwangerschap, te beginnen met de NIPT-test. Die spoort aangeboren afwijkingen op en gaf ook het geslacht van ons kindje weer: een jongetje. Maar op de echo was duidelijk een meisje te zien. Jongen of meisje, mij maakte het niet zoveel uit. Maar na vijf maanden zwangerschap werd toch een vruchtwaterpunctie aangeraden en toen bleek dat het kindje mannelijke chromosomen had, een vagina en een baarmoeder. Ik maakte me nog steeds geen zorgen. Dokters zeiden dat als Mila geboren was er een hersenscan nodig was en ze ook bloed moesten afnemen. En dat er een operatie nodig zou zijn. Ik kreeg het gevoel dat ze behandeld moest worden voor een ziekte en dat vond ik irritant. Ze was toch gezond?

Abortus

Janis: Toen tijdens de zwangerschap bekend werd dat Mila intersekse is, legden men ons in het ziekenhuis onder meer uit dat ze een meisje zou worden met weinig borstgroei. Ik heb zelf kleine borsten dus ik dacht: nou en? Vervolgens kregen we de optie om nog abortus te plegen. Dat vond ik heel shockerend. Abortus bij vijf maanden omdat het geen echt jongetje of meisje is? Ik dacht: ze mankeert toch niks?

Tanguy: Ik denk dat ze die optie verplicht zijn te geven. Sommige mensen hebben er misschien geen goesting voor, een kind dat een beetje anders is. Maar er zijn al zoveel intersekse personen geboren, die leven gewoon hun leven dus waarom zou er nu ineens zo’n groot drama van gemaakt worden?

Janis: Een gezond kind aborteren puur vanwege de chromosomen vind ik bizar. We waren dat ook totaal niet van plan. Voor ons is Mila gewoon Mila. Geen enkel probleem dat ze een beetje anders is.

Berthine

Werkt en studeert (41)

Geen foutje maar een force of nature

Aandoening

Het is pas sinds een jaar dat ik mezelf intersekse noem. Daarvoor had ik het over ‘mijn aandoening’. Ik zei ook weleens: ‘dat wat ik heb’. Er was iets mis met mij. Zo werd het gebracht en zo ervoer ik het ook. Intersekse vond ik eigenlijk een stom woord waar ik me niet mee identificeerde.

Niet over praten

Ik kreeg op mijn zestiende de diagnose AOS, Androgeen Ongevoeligheids Syndroom. De arts zei meteen dat ik het niet met andere mensen moest delen omdat het weleens tegen me gebruikt zou kunnen worden. Daarvan raakte ik erg in de war. Ik kreeg gedachten als: misschien ben ik in mijn vorige leven wel een slecht persoon geweest. Er ontstond een diep gevoel van schaamte.

Impact

De puberteit is een leeftijdsfase waarin je je ontwikkelt en uitzoekt wie je bent, terwijl je je spiegelt aan leeftijdgenoten. Ik vatte de diagnose op als: mijn biologie klopt niet. Het was een klap en had grote invloed op de ontwikkeling van mijn zelfbeeld. Ik was een meisje en voelde me ook zo. Ik kleedde en gedroeg me vrouwelijk. Tegelijk wist ik dat ik anders in elkaar zat; ik heb het DNA dat meestal bij mannen voorkomt. Die tegenstrijdigheid vond ik moeilijk om mee te dealen. Het heeft een bepalende rol gespeeld in mijn leven. Het zorgde voor grote onzekerheid en zware periodes.

Blik vooruit

Op mijn vierentwintigste was ik daar helemaal klaar mee. Ik wilde gewoon leven! Ik was toch zoveel meer dan alleen maar een lichaam dat niet voldeed en niet compleet was? Ik koos ervoor de onderontwikkelde testes die in mijn buikholte zaten te laten verwijderen. Er was mij namelijk altijd verteld dat daar kanker in zou kunnen ontwikkelen en ik wilde dat zwaard van Damocles boven m’n hoofd niet meer. Ik dacht: ik heb nu zoveel last gehad van mijn lichaam, straks word ik er nog ziek van ook. Dat wilde ik voorkomen.

Operatie

Ik maakte een afspraak bij de gynaecoloog en binnen een paar weken was ik geopereerd. Goed dat je ze weg laat halen, was de reactie. Het leek een routine-ingreep en daarna kreeg ik hormonen te slikken. Mijn moeder vond het verschrikkelijk. Zij had altijd geweigerd me te laten opereren, want ze vond dat je niet in een gezond lichaam moet snijden en het hele hormonale systeem overhoop moet halen. Die onderontwikkelde testes maken namelijk wel geslachtshormonen aan en dat natuurlijke evenwicht wordt verstoord als je ze weghaalt. En inderdaad, ik kwam na de operatie in de overgang en kreeg daar vermoeidheids- en overgangsklachten door. Ik vind eigenlijk dat je mensen veel beter moet informeren en begeleiden bij dit soort ingrijpende beslissingen, maar dit is bij mij niet gebeurd.

Eye-opener

Na de operatie liet ik de hele aandoening achter me. Dacht ik. Maar zo werkt het niet. Je kan een bal onder water proberen te houden, maar die komt toch weer boven. Ik volgde verschillende therapieën maar het bleef een struggle om mezelf te accepteren. Een interview op internet met iemand die hetzelfde heeft als ik vormde een kantelpunt. Zij noemde zichzelf intersekse. Zij zag intersekse niet als een aandoening, maar als een vorm van seksevariatie. Dat was voor mij een enorme eye opener. Eerst zag ik binnen geslacht twee opties: man en vrouw. Ik was een vrouw, maar niet gelukt. Nu dacht ik ineens: ik ben intersekse, en ik ben gewoon gelukt! Ineens viel het kwartje: als ik nou omarm dat ik intersekse ben in plaats van een incomplete vrouw die geaccepteerd moet worden, dan ben ik gewoon wie ik ben. Is dat niet gewoon… goed?

Hokjesdenken

Dat interview maakte dat ik in één klap het denken in de hokjes man en vrouw doorzag als een vergissing. Het klopt gewoon niet voor iedereen. Seksevariatie komt overal voor in de natuur, ook bij planten en dieren, en dus ook bij mensen. De hokjes die de mens construeert doen daar geen recht aan. Met dat inzicht ebde mijn innerlijke strijd weg en kon ik eindelijk mijn lichaam omarmen als iets natuurlijks en normaals. Een force of nature, in plaats van een foutje van de natuur. Naast intersekse ben ik ook vrouw. Vrouw en intersekse: dat kan dus heel goed naast elkaar bestaan.

Ella

Software developer (65)

De schaamte voorbij

Bobbeltje

Na mijn geboorte dacht de dokter dat ik een jongetje was. Ik had geen testikels en een soort bobbeltje in plaats van een piemel. Net als mijn zussen las ik meisjesboeken. Met lego maakten we huisjes waar we met poppetjes in speelden. We hadden een warme band met elkaar, en nog. Maar tegenover mijn ouders voelde ik me schuldig. Ik voelde dat ze teleurgesteld waren vanwege mij. Vooral mijn vader. Hij probeerde een jongetje van me te maken en stuurde me de straat op als ik met poppen speelde. Rond mijn vierde vertelde mijn moeder dat ik nooit zou kunnen trouwen. En dat ik met niemand mocht praten over wat ik had, en het al helemaal niet mocht laten zien. Wat er tussen mijn benen zat was iets waar ik me blijkbaar voor moest schamen.

Verandering in de maatschappij

Het gevoel niet goed te zijn zit diep en gaat nooit meer weg, ook al heb ik mezelf geaccepteerd. Ik merk het in contacten met vrienden. Als er een meningsverschil is denk ik instinctief dat ik iets verkeerd heb gedaan. Pas recentelijk kom ik meer voor mezelf op. Dat komt omdat de maatschappij langzaam verandert. Er is meer aandacht voor diversiteit op alle vlakken: kleur, gender, sekse. Ook wij intersekse personen hebben mensenrechten en daar wordt voor gestreden. Dat doet me goed.

Douchen tussen de jongens

Ik herinner me nog de eerste keer douchen op de middelbare school. Ik had nog nooit in mijn leven een penis gezien en ik zag natuurlijk direct hoe anders het bij mij was. Toen wist ik: ik ben geen jongetje. En: mensen mogen mij nooit, nóóit bloot zien. De rest van mijn puberteit stond in het teken van mezelf verbergen. Ik sloop altijd als eerste of laatste de douche in, wendde me af, sloeg een handdoek om of wat dan ook. Ik ben nooit betrapt. Maar ik werd er wel overspannen van.

Overspannen

Op mijn zeventiende stortte ik compleet in, tijdens een jongerenkamp. Mijn ouders dachten dat ik heimwee had. Dat vind ik achteraf toch wel merkwaardig. Stel, je hebt een zoon zonder noemenswaardige penis, die zijn hele jeugd met meisjesspeelgoed speelt, niet in de puberteit komt en er op zijn zeventiende uitziet als een meisje van twaalf. Dan doe je daar toch iets mee? Mijn ouders niet. Er werd niet over gesproken. Er werd niet gevraagd hoe ik het ervaarde. Ze hebben me ermee laten zitten.

Ik wilde normaal zijn

Mijn zus riep op een goed moment hulp in en ik kwam bij een arts terecht. Na een gesprek met een psycholoog werd geadviseerd om met mannelijke hormonen te beginnen. Ik denk omdat ik nu eenmaal als jongen geregistreerd was, een jongensnaam had en niet heel duidelijk uitsprak dat ik een meisje wilde zijn. En eerlijk: dat wilde ik ook helemaal niet. Door het gebrek aan geslachtshormonen was ik mentaal nog een kind. Een kind dat best tevreden was met het imperfecte lichaam, maar dat boven alles normaal wilde zijn. Ik wilde erbij horen. Niets meer dan dat.

Mannelijke hormonen

Die mannelijke hormoontherapie is een vreselijke fout geweest. Ik veranderde enorm: ik groeide en kreeg een zware stem. Het is allesbepalend en niet meer terug te draaien. Na een half jaar stopte ik ermee, en daarna heb ik jaren in een soort niemandsland geleefd. Het heeft tot mijn 45ste geduurd voordat ik er niet meer dagelijks mee bezig was. Uiteindelijk heb ik door een operatie en vrouwelijke hormonen een vrouwelijk lichaam gekregen.

Vergeving

Ik verwijt mijn ouders niets. In die tijd was het heel moeilijk. Zij hebben geen begeleiding gekregen vanuit het ziekenhuis. Mijn moeder heeft op haar sterfbed tegen een jongere zus gezegd: gelukkig is het goedgekomen met Ella. Ik vind het tragisch dat ze haar hele leven wroeging heeft gehad maar dat niet met mij heeft kunnen delen. Zo van: ‘Goh kind, wat ben ik blij dat je het hebt gered.’ Want ik héb het gered.

Ik ben wél normaal

Ik vind mezelf niet zielig. Voorheen was dat wel het geval, en ik gaf intersekse daar de schuld van. Maar dat klopt niet. Elk mens komt in zijn leven vervelende omstandigheden tegen. Door de jaren heen heb vooral geleerd dat ik wél normaal ben. Ik heb dezelfde behoeftes als ieder ander mens, ook al is mijn verleden atypisch verlopen. Dat is het belangrijkste wat mensen van me moeten weten.

Geert

Operationeel manager (62)

Op mijn zestigste ontdekte ik mijn intersekse variatie

Verstoppen

Als kind stond mijn leven in het teken van mezelf verbergen. Bij het omkleden voor gym of voetbal, in het zwembad. Vanwege mijn micropenis kon ik niet staand plassen dus alles wat ik deed moest ik plannen. Zodat ik niet met vrienden ergens onderweg in een latrine terecht zou komen, of in de berm langs de weg om te plassen. Ik droeg zelfs in de zomer wijde blouses en truien om mijn borsten te verbergen. De leugens, het gedraai en de angst dat men zou ontdekken dat ik geen ‘echte’ man was verwoestte mijn zelfbeeld. Dat heeft nog steeds gevolgen. Ik heet Geert en ik zit hier op een stoel, maar ik heb eigenlijk geen idee wie ik ben.

Kweentjes

Ik heb een tweelingbroer die wel ‘normaal’ is dus ik zag al jong dat ik afweek. Ik ben opgegroeid op een boerderij en daar werden dieren geboren die niet mannelijk of vrouwelijk waren. Kweentjes, noemden we die. Ze konden zich niet voortplanten of melk geven dus ze waren waardeloos. Als kind wist ik dat ik ook zo was. Na een operatie aan mijn geslachtsdeel vroegen vrienden op school: hoe is het met je been? Blijkbaar hadden mijn ouders een knieoperatie geveinsd tegen de leerkracht. Nou dan weet je als kind dat je stil moet blijven. Hoe jong je ook bent, je merkt ook dat er gelachen wordt om mannen met een kleine penis. Dat het iets is om je voor te schamen. Waar je om vernederd wordt, niet alleen door mannen maar ook door vrouwen.

Operaties

Rond mijn tiende werd operatief mijn urinebuis verlegd. De ingreep mislukte. Ik had veel pijn en overal zaten gaatjes waaruit urine lekte. Maar ik durfde dat niet te zeggen tegen mijn ouders. Een oudere broer was net verongelukt, ze waren al verdrietig genoeg. Pas op mijn zeventiende nam ik een zus in vertrouwen. We zijn teruggegaan naar het ziekenhuis en er volgden talloze hersteloperaties. Beter is het niet geworden. Ik ben totaal verminkt tussen mijn benen. Gedurende mijn jeugd werd er niet gesproken over wat ik had. Ook toen ik borsten kreeg zeiden ouders en artsen geen woord. Ik voelde me ongelooflijk eenzaam en mislukt. Ik weet nog dat ik aan het graf van mijn broer stond en dacht: lag ik daar maar. Maar ik wist ook dat ik er geen einde aan kon maken, want mijn ouders hadden al een kind verloren.

Relaties

Het hebben van een relatie is voor mij heel belangrijk. Het geeft me het gevoel ertoe te doen. Ik ben dertig jaar getrouwd geweest. Mijn ex heeft twee kinderen waar ik als een vader voor ben. De scheiding op mijn zestigste had met van alles te maken, maar niet met mijn intersekse. Wel ben ik na de scheiding op onderzoek uitgegaan. Wat had ik nou precies? En wie was Geert nou eigenlijk?

PAOS

Twee jaar geleden vroeg ik oude medische dossiers op en kwam ik erachter dat ik PAOS heb. Partieel Androgeen Ongevoeligheids Syndroom. Het betekent dat ik gedeeltelijk ongevoelig ben voor testosteron en mijn lichaam zich deels mannelijk en deels vrouwelijk heeft ontwikkeld. Mijn artsen wisten het al heel lang, maar ik ben nooit geïnformeerd. Het woord intersekse is al helemaal nooit gevallen, ik ontdekte het pas toen ik ging googlen op PAOS. Online kwam ik Marleen Hendrickx tegen, die ook intersekse is. Zij zocht intersekse personen voor haar theaterstuk X Y WE. Ze kwam bij me langs, en voor het eerst voelde ik herkenning. Iemand die mij begreep! Ik ging met haar en andere intersekse personen op theatertournee. Op mijn zestigste kwam ik naar buiten met mijn verhaal.

Anderen steunen

Het leven is vandaag de dag nog steeds heel moeilijk voor klein geschapen jongetjes en mannen. Eigenlijk voor iedereen met een geslacht dat afwijkt van wat je ziet in de biologieboekjes. Ga je zoeken op internet, dan vind je niks over mannen met PAOS. Dat is precies de reden dat ik sinds twee jaar in de media mijn verhaal vertel. Net zoals ik eerder contact met Marleen opnam, benaderen andere intersekse personen mij nu. Volwassenen met PAOS en ouders van kinderen die het hebben weten me te vinden als ze iets over me lezen, zien of horen in de media. Ik hoop iets voor ze te kunnen betekenen. Ik wil ze graag de herkenning geven die ik nooit heb gehad. Want wat ik als kind heb meegemaakt, dat wens ik niemand toe.

Leonne (61)

Ik heb een X in mijn paspoort

Carrièrekansen

Toen mijn vader na mijn geboorte naar de burgerlijke stand ging om me aan te geven vroeg de ambtenaar of ik een jongen of een meisje was. ‘Weten we niet’, zei mijn vader. Maar hij moest kiezen en bedacht dat ik als man later meer carrièrekansen zou hebben. Bovendien had hij al twee dochters.

Gelukkige jeugd

Mijn jeugd was de gelukkigste tijd van mijn leven. Ik groeide op in een klein dorpje in Limburg. Mijn ouders hielden onvoorwaardelijk van mij en accepteerden me zoals ik was. Ik werd als derde kind geboren, na twee zusjes. Het was een thuisbevalling, er kwam geen dokter aan te pas. Mijn ouders zijn opgegroeid op de boerderij en daar werden vaak kweentjes geboren: dieren die niet helemaal mannelijk of vrouwelijk zijn. Mijn ouders keken dus niet vreemd op van mij.

God maakt geen foutjes

In die tijd was het medisch protocol dat kinderen zoals ik geopereerd werden om er een jongen of meisje van te maken. Bij mij is dat niet gebeurd. Mijn vader kende de bisschop en die zei: ‘Wat God heeft gemaakt is goed. God maakt geen foutjes.’ In ons gezin lag weinig nadruk op gender of geslacht. Mijn vader vond het leuk om allerlei speelgoed voor ons te kopen, het maakte hem niet uit of dat voor jongens of meisjes was.

Engel

Ik ontdekte pas dat ik anders was toen ik rond mijn zesde naar school ging. Daar vroegen de kinderen: ‘Ben je nou jongen of meisje?’ Ik vroeg dat aan mijn moeder en die zei: ‘Je bent een engel.’ Met dat antwoord ging ik terug naar school. Ik was door mijn vader op verschillende sporten gezet, en werd heel sterk. Dus als kinderen vervelend waren, mepte ik erop los. Ze vonden me dus wel een vervelende engel, al kregen ze ook respect voor me. Zo heb ik me op school staande kunnen houden.

Goede minnaar

Op de middelbare school ging ik me steeds mannelijker gedragen. Dat werd ook wel aangemoedigd door mijn ouders. Ik zat op waterpolo en werd enorm gespierd. Op zoek naar een vervolgopleiding suggereerde mijn vader toch de verpleging omdat hij zag dat ik een zacht mens was. Tijdens de opleiding werd ik geaccepteerd zoals ik was, ik had veel vriendinnen waar ik ook het bed mee deelde. Dat ik een klein geslachtsdeel had vonden ze niet erg. Ik wist hoe ik mijn vriendinnen op andere manieren kon behagen en daar stond ik ook goed om bekend.

Gezin

Ik wilde heel graag een gezin. Daarom trouwde ik en op mijn 23ste werd ik vader van een zoon. Ik was ontzettend blij en trots, maar ik ontdekte dat ik liever moeder wilde zijn dan vader. Later ben ik naar India gegaan om mijn identiteit te onderzoeken. Ik sprak daar met goeroes en gaandeweg ontdekte ik dat ik als vrouw door het leven wilde. Terug in Nederland ging ik in transitie. Destijds was het verplicht je te laten steriliseren. Een absurde regel waarvoor de staat recentelijk excuses heeft aangeboden aan trans mensen. Ik heb dus na mijn transitie geen biologische kinderen meer kunnen krijgen.

Rechtszaak

Zeventien jaar lang ben ik als vrouw door het leven gegaan. Maar ook die rol klopte niet bij wat ik vanbinnen voelde. Doordat je destijds in de maatschappij alleen maar mannen en vrouwen zag, had ik altijd het gevoel te moeten kiezen. Gaandeweg kwam ik erachter dat ik tussen man en vrouw in moest blijven zitten. Juridisch gezien bestond dat nog niet. Ik ben toen een rechtszaak begonnen om een x – geslacht onbekend – in mijn paspoort en op mijn geboorteakte te krijgen. De rechter heeft dat in 2017 toegekend. Hij achtte de tijd rijp voor het juridisch erkennen van geslachtsvariatie. Ik was de eerste in Nederland en het kreeg wereldwijde aandacht.

Opoe

Mijn zoon heeft inmiddels twee kinderen. Hij ziet mij nog steeds als zijn vader, maar vroeg me bij de geboorte van zijn eerste kind hoe ik genoemd wilde worden: opa of oma. Het is opoe geworden. Dat vind ik een mooie mix. Ik heb tijdens mijn leven, onder druk van de maatschappij, steeds moeten kiezen tussen man of vrouw. Maar ik kan niet kiezen, want ik zit er middenin. Ik moet beide kanten koesteren. En dat doe ik ook in de rol van opoe.